Służebność przesyłu – najczęstsze problemy

Służebność przesyłu jest instytucją stosunkowo nową – przepisy regulujące to zagadnienie zostały dodane do Kodeksu cywilnego dopiero w 2008 roku i tak jak inne służebności może być ustanawiana w ramach usług świadczonych przez notariusza. Normy prawne związane z lokalizacją urządzeń przesyłowych oraz ustanawianiem służebności przesyłu wciąż wywołują liczne kontrowersje nie tylko ze względu na ciężary, które często muszą ponosić przedsiębiorcy, ale także ze względu na stopień skomplikowania wspomnianych przepisów.

Zasiedzenie

Jedną z największych wątpliwości pojawiających się w przypadku przedsiębiorców są przesłanki ustalenia zasiedzenia służebności przesyłu. Wciąż pojawiają się bowiem liczne kontrowersje dotyczące możliwości zasiedzenie urządzeń przesyłowych. Zgodnie z art. 292 Kodeksu cywilnego możliwe jest zasiedzenie poprzez korzystanie z trwałych i widocznych urządzeń. Liczne spory budziła kwestia doliczania w poczet zasiedzenia czasu sprzed 1 lutego 1989 roku, a więc z czasów obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej. Wyrok Sądu Najwyższego w sprawie IV CSK 291/09 ostatecznie uniemożliwił doliczanie czasu sprzed 1989 roku. Stanowi obecnie podstawę w dochodzeniu roszczeń dotyczących korzystania z nieruchomości na potrzeby urządzeń przesyłowych.

Służebność przesyłu na użytkowaniu wieczystym

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego można ustanawiać za wynagrodzeniem służebność przesyłu prądu, gazu, wody na prawie użytkowania wieczystego. Użytkownik nie może jednak skutecznie żądać jej ustanowienia w momencie, gdy urządzenie przesyłowe zainstalowane przez przedsiębiorstwo państwowe w okresie obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej znajdowały się na nieruchomości Skarbu Państwa przed oddaniem jej w użytkowanie. Jako uzasadnienie swojej opinii Sąd Najwyższy podał art. 233 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym użytkownik wieczysty może rozporządzać swoim prawem. Ponadto Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na art. 241, który stanowi, że z chwilą wygaśnięcia użytkowania wygasają prawa je obciążające. Z przepisu tego wynika, że wcześniej musiały one powstać. Nie bez znaczenia są także przepisy szczególne związane ze sprzedażą mienia przedsiębiorców z sektora stoczniowego. Wynika z nich wprost, że w razie sprzedaży prawa użytkowania wieczystego w mocy pozostaje obciążająca je służebność przesyłu.

Pozostałe problemy

Niejasności mogą pojawić się także w przypadku sposobu określenia przedmiotowych urządzeń w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego czy alternatywnych trybów wykonywania działań wobec służebności przesyłu. Niejednokrotnie pytania dotyczą także ograniczania własności nieruchomości na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.